«تئاتر مسجد و هنر قدسی»؛ صورت‌بندی یک نظریه نو در هنر‌های نمایشی ایران

 

صادق رشیدی نویسنده، پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما افزود: در کتاب «تئاتر مسجد و هنر قدسی» برای نخستین‌بار «تئاتر مسجد» را نه به‌عنوان یک تجربه اجرایی مقطعی، بلکه به‌مثابه یک نظریه مستقل و علمی در حوزه مطالعات هنر‌های نمایشی صورت‌بندی کرده است.

 

وی افزود: در این اثر به نظریه‌ای اشاره دارد که با نگاهی میان‌رشته‌ای، نسبت مسجد، فضا، انسان، زمان و امر قدسی را در بستر نمایش واکاوی می‌کند.

رشیدی با اشاره به خلأ‌های جدی در مطالعات نظری تئاتر گفت: در آغاز به‌صورت یک طرح کلی پژوهشی مطرح شد، اما به‌دلیل فقدان کار نظری منسجم در این زمینه، به‌تدریج به پژوهشی مستقل و گسترده تبدیل شد که می‌کوشد یکی از حوزه‌های مغفول‌مانده تئاتر را از منظر علمی و نظری بازخوانی کند.

 

این پژوهشگر و نویسنده افزود: در این کتاب، «تئاتر مسجد» صرفاً به‌عنوان یک قالب اجرایی یا تجربه آیینی محدود دیده نشده، بلکه به‌مثابه یک نظریه قابل بحث در مطالعات تئاتر مطرح شده است.

 

وی گفت: بر این اساس، رابطه مسجد با تئاتر از منظر‌های متعددی، چون معماری، فضا، مکان، انسان و زمان بررسی شده و نشان داده‌ایم که مسجد در مقاطع مختلف تاریخی، بستری برای بروز و ظهور گونه‌هایی از نمایش با مضامین اجتماعی، فرهنگی و مذهبی بوده است.

 

نویسنده کتاب «تئاتر مسجد و هنر قدسی» با تأکید بر نوآوری نظری این اثر افزود: این نمایش‌ها در پیوندی طبیعی با زیست اجتماعی مردم شکل گرفته‌اند و از دل مسائل واقعی جامعه رشد کرده‌اند؛ امری که می‌تواند امروز نیز برای گونه‌هایی از تئاتر اجتماعی، مشارکتی و مبتنی بر فضا‌های بومی و محلی الهام‌بخش باشد.

 

صادق رشیدی گفت: هرچند مخاطب اصلی اثر نظری، جامعه دانشگاهی است، اما «تئاتر مسجد و هنر قدسی» می‌تواند برای طیف گسترده‌ای از علاقه‌مندان به نسبت دین، هنر و جامعه نیز سودمند باشد؛ به‌ویژه برای اساتید و دانشجویانی که به دنبال الگو‌های بومی برای تئاتر اجتماعی و مردمی هستند.

 

وی افزود: از منظر آموزشی، این کتاب ظرفیت آن را دارد که به‌عنوان درسنامه یا منبع مکمل در برخی سرفصل‌های رشته هنر‌های نمایشی مورد استفاده قرار گیرد و به غنای مباحث نظری دانشگاهی در این حوزه کمک کند.

 

رشیدی با اشاره به بررسی پیشینه پژوهش در این حوزه گفت: در جست‌وجوی منابع علمی، اثر مستقلی که به‌طور مشخص و نظری به موضوع «تئاتر مسجد» پرداخته باشد، یافت نشد. 

این عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان افزود: در سال‌های گذشته گفتگوها، رویداد‌ها و جشنواره‌هایی با این مضمون برگزار شده و حوزه هنری در این مسیر نقش پیشگام داشته است، اما کتاب «تئاتر مسجد و هنر قدسی» نخستین تلاش برای طرح «تئاتر مسجد» به‌عنوان یک نظریه منسجم در قالب کتاب علمی به شمار می‌رود.

 

کتاب «تئاتر مسجد و هنر قدسی» کاری از انتشارات سوره مهر وابسته به حوزه هنری انقلاب اسلامی است.

این اثر هفته پیش با حضور جمعی از پژوهشگران و نویسندگان در حوزه هنری رونمایی شده است.