قرار زمستانی همسایگان شمالی

تالاب های گلستان در روزهای سرد سال با حضور پرندگان مهاجر گرمی تازه ای می گیرد .

با سرد وبرفی شدن سیبری پرندگان آن منطقه چاره ای جز مهاجرت ندارند و خزر، خلیج گرگان و تالاب های گلستان نخستین ایستگاه همسایگان شمالی است .

به گفته مدیر کل محیط زیست گلستان   چنگر و خوتکا نخستین  گروه از مهمانان زمستانه تالاب های استان هستند و با ورود پرندگان دیگری  همچون اردک سرسفید، اردک بلوطی،‌ قو، غاز، باکلان، کشیم ها،‌ پرستوهای دریایی ، سلیم ها  و کاکائی ها به شمار  میهمانان افزوده می شود.

امیر عبدوس می گوید ؛ ضیافت میهمانان با ورود فلامینگو  و پلیکان پاخاکستری تکمیل می شود.

عبدوس شمار  گونه های پرندگان مهاجر به تالاب های گلستان را 304 گونه پرنده آبزی و کنار آبزی اعلام کرد.

وی گفت :  از این تعداد ،  ۱۰۲ گونه بومی استان و ۹۷ گونه زمستان گذران و ۱۹ گونه مهاجر عبوری و اتفاقی هستند.

به گفته عبدوس ؛ برخی از این پرندگان مانند پلیکان، فلامینگو و قو به لحاظ ارزش های حفاظتی، حمایت شده و برخی هم  مانند پلیکان پاخاکستری و عقاب دریایی دم سفید از گونه های در معرض خطر انقراض به شمار می آیند.

تعدادی از این پرندگان مهاجر  در این زیستگاه ها تا پایان زمستان زندگی می کنند اما برخی پس از توقف کوتاه به نواحی گرمتر جنوب کشور مسیر خود را ادامه می دهند.

کوچ پرندگان از اوایل آبان آغاز می شود و تا اواخر فروردین کم و بیش ادامه دارد.

تالاب های گلستان میزبان پرندگان مهاجری

اگر  این روزها سری به  تالاب های  بین المللی گمیشان، آلاگل، آلماگل و آجی گل گلستان  بزنیم می توانیم  گونه های مختلفی همچون چنگر و خوتکا، اردک سرسفید، اردک بلوطی،‌ قو، غاز، باکلان، کشیم ها،‌ پرستوهای دریایی، سلیم ها و کاکائی ها را ببینیم که برای رهایی از سرمای استخوان سوز سیبری رنج سفر تحمل کرده اند و در گلستان آرام گرفته اند.

علف شور، جارو ترکمنی، سلمه ی سفید، گز شاهی، خارشتر و یولاف وحشی ، نی ، جگن ، لویی ، بارهنگ آبی شانه ای و بومادران آبی از جمله گیاهانی است که در تالاب  یا نزدیکی تالاب می روید و هر کدام مناسب ذائقه یک گونه از پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر است .

تلاش می کنیم میزبانان خوبی برای همسایگی شمالی خود باشیم تا هر سال گرمای حضورشان  را در خزر ،  تالاب ها و آب بندان های گلستان احساس کنیم اما عوامل طبیعی و غیر طبیعی گاه نظم این حضور را برهم می زند.

کم آبی و خشکی تهدید  تالاب های میزبان پرندگان  مهاجر

سال هاست پرندگان مهاجر در تالاب های بین المللی گلستان زمستان گذرانی می کنند اما تالاب های گلستان این  روزها در معرض خطر کم آبی قرار دارند.

چهار تالاب بین المللی گلستان سال 49در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب های بین المللی ثبت شدند.

رودخانه اترک که رژیمی سیلابی دارد  از کوه های هزارمسجد خراسان رضوی سرچشمه می گیرد ،  پس از طی 560 کیلومتر و  عبور ازاستان های خراسان رضوی و  خراسان شمالی به گلستان می آید و تالاب های این استان را سیراب می کند.

رییس اداره امور نظارت بر حیات وحش محیط  زیست گلستان گفت : رسوب گرفتن کانال هایی که آب اترک را به تالاب ها سرازیر می کند یکی از عواملی است که سبب می شود  میزان آب کمتری به تالاب ها وارد شود.

 وحید خیر آبادی افزود : امسال 15 کیلومتر از مسیر این رود به تالاب ها لایروبی شد.

او تبخیر فراوان و بارش کم را علت دیگری برای خشکی و کم آبی تالاب ها دانست و گفت :  این تالاب ها  در منطقه ای بیابانی واقع شده است  و میزان بارش در این مناطق یک سوم میزان تبخیراست  که این عامل سبب مشکل در مدیریت تالاب ها شده است .

خیر آبادی گفت : استفاده از آب  رودخانه خروشان اترک در بالادست  در استان های  خراسان رضوی و خراسان شمالی برای تامین آب آشامیدنی  ساکنان شهرهای این استان ها ، ساخت  سد شیرین دره بر روی این رودخانه ما را در میزان حق آبه این رودخانه با مشکل مواجه می کند.

وی  افزود : از سال 93 علاوه بر محیط زیست ، دستگاه های اجرایی مرتبط مانند استانداری ها ، اداره کل آب منطقه ای این استان ها تعاملاتی برای برنامه ریزی در  مدیریت آب این رودخانه  انجام دادند .

وی با بیان این که  4 باران امسال  اترک را سیلابی کرد و  تالاب ها آبگیری شدند گفت : اکنون آلماگل یک میلیون و 800 هزار متر مکعب ، آجی گل  یک میلیون  و600 هزارمتر مکعب وآلاگل چهار میلیون و 200 هزار متر مکعب آبگیری  و  از وضع بحرانی خارج شده اند .

خیر آبادی افزود : این میزان آب گیری ، حداقل میزان آبی است که تالاب هارا از وضع بحرانی خارج کرده است اما به طورمثال آلاگل تا 80 میلیون متر مکعب و آلماگل تا 5 میلیون مترمکعب ظرفیت آبگیری دارند.

مدیر کل حفاظت محیط زیست گلستان یکی از دلایل اصلی خشک شدن تالاب‌های گلستان  را نبود  رودخانه دائمی دانست و گفت : این تالاب‌ها فقط  از سیلاب‌های فصلی آبگیری می‌کنند و اگر سیلابی نباشد این تالاب‌ها خشک می‌شوند.

براساس اعلام شرکت آب منطقه ای گلستان امسال رود اترک فقط یک سوم از حجم طبیعی خود آورده آبی برای گلستان داشت .

امیر عبدوس گفت : تالاب گمیشان نیز که تابستان گذشته خشکی را تجربه کرده بود با بارش های اخیر پرآب شد.

رییس اداره امور نظارت بر حیات وحش محیط  زیست گلستان گفت : کم آب شدن  این تالاب ها سبب شده است شماری از پرندگان مهاجر مسیر مهاجرت خود را تغییر دهند.

خیر آبادی افزود : به عنوان مثال اردک غواص  ، دیگر به تالاب ها نمی آید چون پرنده ای ماهی خوار است و غذای خود را از اعماق آب پیدا می کند و تالاب هایی که کم عمق شده اند برای زندگیش مناسب نیستند و اکنون این پرنده در خزر زمستان گذرانی می کند.

 او افزود : اردک سر سفید نیز پرنده دیگری است که این روزها کمتر در تالاب ها دیده می شود.

وی گفت : میانکاله نیز هر ساله پذیرای حدود یک میلیون پرنده مهاجر بود که سال های اخیر با خشک شدن بخش هایی از آن و از بین رفتن پناهگاه میانکاله پرندگان مجبور به جابجایی شده اند.

شکار بلای جان پرندگان مهاجر

فقط عوامل طبیعی نیست که مامن پرندگان مهاجر را تهدید می کند گاهی برخی انسان ها عامل تهدید این میهمانان می شوند.

گلوله شکارچیان  که قلب میهمانان را نشانه می رود ، قلب طبیعت دوستان را آزرده می کند.

بهادر وکیلی که یکی از دوستداران محیط زیست است مکانی ساخته است تا پرندگان زخمی از شکار را درمان کند.

او گفت : ماموران محیط زیست پرندگان را به این مکان می آورند و به کمک دامپزشکان آنها را درمان می کنم و تا زمانی که توان زندگی را به دست آورند از آنها نگهداری و پس از بهبودی آنها را در محیط زیست طبیعی شان رها می کنیم .

براساس قانون ، حفاظت از محیط زیست وظیفه عمومی است  و علاقمندان به طبیعت و حیات وحش و ساکنان حاشیه تالاب ها باید حافظ  میراث های طبیعی ارزشمند و میزبانی شایسته برای میهمانان خارجی باشند .

مدیر کل حفاظت محیط زیست گلستان گفت : پروانه شکار پرندگان  در گلستان از  اول آبان تا 30 بهمن صادر شد.

امیر عبدوس گفت:  شکار فقط روزهای پنجشنبه و جمعه با رعایت ضوابط زیست محیطی قابل انجام است.

به گفته عبدوس ارائه آموزش های لازم در خصوص قوانین شکار و عمل به  دستور ماموران  از شروط اولیه گرفتن  پروانه شکار است.

او افزود: شکارچیان در هر سفر مجاز هستند  تا  ۴ قطعه پرنده خشک زی، کنار آبزی و یا آبزی را شکار کنند.

به گفته عبدوس فقط  شکار کبک، کبوتر و قرقره شکم سفید  ،اردکِ سرحنایی، چَنگر، خوتکا و اردکِ سَر سبز با رعایت قوانین مجاز است.

عبدوس افزود : ساخت کومه، پناهگاه برای شکار پرندگان در تمامی استان و همچنین همراه داشتن توله شکاری ممنوع است.

کارشناس محیط زیست می گوید ؛ شکارچیان غیر مجاز  علاوه بر شکار با اسلحه ، برای شکار پرندگان در دریا تور پهن می کنند.

بهروز ایری گفت : در فواصل چند صد متری  در پهنه آبی تورها را برسر راه پرندگان مهاجر قرار می دهند تا پرندگان هنگام عبور ، در این تورها گرفتار شوند.

مدیرکل محیط زیست گلستان خاطرنشان کرد: در مدت اعلام شده هرگونه صید و شكار پرندگان بدون گرفتن مجوزهای لازم ممنوع است و نیروهای یگان حفاظت محیط زیست استان با گشت و کنترل برای  به حفاظت و مراقبت از مناطق و جلوگیری از هرگونه تخلف احتمالی اقدام می کنند.

تلاش برای حفاظت  بیشتر از پرندگان 

صید  و زنده گیری پرندگان مهاجر و نا امن شدن زیستگاه های مهاجران سبب می شود هر سال شمار پرندگان مهاجر کمتر شود .

آگاهی رساندن به مردم، آموزش و فرهنگ سازی درباره  اهمیت پرندگان بومی و مهاجر می‌تواند  سبب شود مردم  برای حراست از پرندگان بیشتر ترغیب  شوند.

 به نظر می رسد در گلستان مکان هایی که هم پرندگان در آنجا امن باشند و هم افراد به راحتی بتوانند دسته های بزرگ پرندگان را مشاهده  کنند و  از آنها عکس بگیرند کم است .

آشنا کردن  کودکان از سنین کم با پرندگان، اطلاع رسانی دقیق علمی و پیوسته از  رسانه ها ، گسترش فرهنگ پرنده نگری و   برگزاری تورهای آموزش و تفریحی از راهکارهای موثر برای علاقمندی بیشتر مردم به پرندگان است.

مکان های اختصاصی  که  آرامش و غذای پرندگان مهاجر تامین شود می تواند  رغبت شان برای حضور دوباره در گلستان بیشتر کند.

آن چه باعث می شود پرندگان دوباره در زیستگاهی مهمان شوند غذای کافی و امنیت در محیط  است که اگر هر دو کنار هم باشند سال های  آینده در حسرت پرندگان نمی مانیم و فقط آنها را در آلبوم عکس یا صفحه رایانه به نسل بعدی نشان نمی دهیم.

0002