لزوم واکنشی سخت اما حساب شده

به نظر ميرسد تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا مبني بر خروج از توافقنامه هسته ای با ایران، در بدترين وضعيت، روابط ایران با غرب را به سطح قبل از تحریم های سخت - تحريم هاي پيش از برجام- رسانده است. در اين سطح ایران تنها با اروپا مناسبات اقتصادی و سیاسی داشت اما با آمریکا هیچ گونه مناسباتي نداشت. البته این منوط به این است که اروپا آنگونه گه می گوید خواهان حفظ برجام با وجود خروج آمریکا از آن باشد.
ژان ایو لو دریان وزیر امور خارجه فرانسه امروز چهارشنبه اعلام کرد اروپایی ها می خواهند در توافق در مورد برنامه هسته ای ایران بمانند و به نحوی عمل کنند که ایران نیز در آن بماند.
­شاید گفته شود تهدید ترامپ مبنی بر مجازات کردن شرکت هایی که با ایران همکاری دارند، شرایط جدید و سختری را برای تهران رقم زده است. به هر حال این شرکت های مالی و صنعتی اروپایی هستند که باید در ایران سرمایه گذاری کنند و آنها هستند که باید تصمیم بگیرند که آيا حاضرند هزینه های این سرمایه گذاری را به جان بخرند یا خیر؟
صاحب نظران نيز معتقدند تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا برای خارج شدن از توافقنامه هسته ای با ایران و اعمال مجازات ها، شرکت های آمریکایی و همین طور شرکت های اروپایی را که تجارت با ایران آغاز کرده اند، تحت تاثیر قرار می دهد.
به گزارش امروز خبرگزاری فرانسه به نقل از روزنامه ژورنال دو مونترال، علاوه بر شرکت هواپیما سازی آمریکایی بوئینگ و شرکت هواپیما سازی اروپایی ایرباس، شرکت های صنعتی جنرال موتورز، شرکت خودرو سازی آلمانی فولکس واگن و شرکت خودرو سازی فرانسوی-ژاپنی رنو-نیسان نیز احتمالا از مجازات های آمریکا متاثر خواهند شد و این در حالی است که مقامات آمریکایی تاکید کردند شرکت های اروپایی نیز خود را با اعمال مجازات ها هماهنگ کنند. در همین حال، سفیر آمریکا در آلمان نیز درخواست کرد شرکت های آلمانی فورا فعالیت های خود را در ایران متوقف کنند.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا نيز اعلام کرد برقراری مجازات های آمریکا برای قراردادهای جدید فورا موثر خواهد بود و شرکت هایی که پیش از این فعالیت های خود را در ایران آغاز کرده اند، برای خروج از بازار ایران چند ماه فرصت دارند. به گفته خزانه داری آمریکا، این مهلت از 90 روز تا 180 روز خواهد بود.
بسیاری از شرکت های فرانسوی و اروپایی پیش از اعلام تصمیم ترامپ خاطر نشان کرده بودند که اگر دونالد ترامپ ایران را تحریم کند، قادر به ادامه سرمایه گذاری در ایران نخواهند بود. توتال و رنو و سایر شرکت های بزرگ به این مسئله اشاره کرده اند. در نتیجه اگر این بخش از قرارداد رعایت نشود، دلیلی وجود ندارد که ایران به آن متعهد بماند.
اما برخی تحولات بین المللی می تواند سبب شود تهدیدات آمریکا علیه شرکت های اروپایی موثر نباشد. مهمترین این تحولات سیاست های و مواضع یک جانبه ترامپ و بويژه در زمينه مسائل بين المللي است. اين يک جانبه گرايي حتي صداي متحدان راهبردي و استراتژيک اين کشور در اروپا و شرق آسيا را در آورده و اختلاف بين آنها را تشديد کرده است. در اين شرايط برجام مي تواند به اهرم فشار اروپایی يا ترمزي براي متوقف کردن مطالبات آمریکا تبدیل شود.
با اين حال شواهدي وجود دارد که نشان ميدهد آمريکا و اروپا سياستي هماهنگ را در زمينه ايران اتخاذ کرده اند بر اساس اين سياست هم بايد برجام حفظ شود و هم بايد سياست هاي منطقه اي و موشکي جمهوري اسلامي تحت فشار قرار گيرد.
اروپا قرار است با تعاملات اقتصادي با ايران ماندن در برجام را براي تهران بصرفه نمايد. البته اين بدان معنا نيست اروپا با روي گشاده تعاملات اقتصادي با ايران را پيش مي برد. طبيعتا اين تعاملات نيز افت و خيز خواهد داشت، ولي اين افت و خيز در حدي نيست که تهران ماندن در برجام را به صرفه نداند.
در پايان آنچه مسلم است اينکه اگر ديپلماسي کنوني اروپا و آمريکا دو بال مکمل ديپلماسي غربي براي حفظ برجام در کنار اعمال فشار بر سياست هاي موشکي و منطقه اي ايران باشد، لازم است تهران براي حفظ برجام و کاهش فشارهاي بعدي، واکنشي سخت اما حساب شده به تصميم ترامپ نشان دهد، تا اروپايي ها و آمريکايي ها احساس نکنند توافق هاي آنها با تهران شوخي بردار است و اروپايي ها نيز مي توانند به تعهدات خود عمل نکنند.

--------------------------------------------
عبدالرضا خليلي

­